“Học cho lắm cũng vào chữ Ngờ”, câu tục ngữ cha ông ta dạy có lẽ khiến nhiều người băn khoăn khi nói về giáo dục bắt buộc. Liệu việc ép buộc có tạo nên những thế hệ học sinh say mê đèn sách hay chỉ là gánh nặng vô hình đè lên vai những mầm non đất nước? Hôm nay, hãy cùng “Tài Liệu Giáo Dục” ngược dòng lịch sử, tìm hiểu về thời khắc bản lề của giáo dục Nhật Bản – năm 1872.
Minh Trị Duy Tân và làn gió mới thổi vào trường lớp
Năm 1868, Minh Trị Thiên Hoàng lên ngôi, mở ra kỷ nguyên Minh Trị rực rỡ cho đất nước mặt trời mọc. Giữa muôn vàn khó khăn, Nhật Bản quyết tâm “thoát Á, nhập Âu”, cải cách toàn diện từ kinh tế, chính trị đến giáo dục. Giáo dục bắt buộc ra đời trong bối cảnh ấy, như một “liều thuốc thử” đầy táo bạo cho một tương lai hùng cường.
Giáo dục khai phóng – con dao hai lưỡi?
Lấy cảm hứng từ phương Tây, “Pháp lệnh học tập” năm 1872 ra đời, đánh dấu bước ngoặt lịch sử khi chính thức đưa giáo dục bắt buộc trở thành luật. Mục tiêu là xóa bỏ nạn mù chữ, phổ cập tri thức cho toàn dân, xây dựng thế hệ công dân mới có kiến thức, ý thức kỷ luật, góp phần đưa Nhật Bản sánh vai với các cường quốc năm châu.
GS. Nguyễn Văn A (giả định), chuyên gia về lịch sử giáo dục Nhật Bản, nhận định: “Việc áp dụng giáo dục bắt buộc là một quyết định táo bạo nhưng đầy tính chiến lược của chính quyền Minh Trị. Nó đặt nền móng cho sự phát triển thần kỳ của Nhật Bản sau này”.
Tuy nhiên, con đường nào cũng có chông gai. Giáo dục khai phóng, dù hiện đại, vẫn còn nhiều bất cập khi áp dụng vào xã hội Nhật Bản lúc bấy giờ.
Gánh nặng chi phí và những hệ lụy khôn lường
Việc xây dựng trường lớp, đào tạo giáo viên, in ấn sách vở đòi hỏi nguồn lực khổng lồ mà chính phủ Minh Trị vốn đã eo hẹp lại càng khó khăn. Gánh nặng chi phí đè nặng lên vai người dân, khiến nhiều gia đình buộc phải cho con cái nghỉ học để lao động phụ giúp gia đình.
Không chỉ vậy, chương trình học còn xa lạ, chưa thực sự phù hợp với nhu cầu thực tế, khiến nhiều học sinh chán nản, bỏ học. Tỷ lệ học sinh đến trường ban đầu tăng nhanh chóng, nhưng sau đó giảm dần.
Bài học từ quá khứ, hướng đi cho tương lai
Giáo Dục Bắt Buộc Nhật Bản 1872 là một minh chứng rõ ràng cho câu nói “Có chí thì nên”. Dù gặp muôn vàn khó khăn, nhưng với quyết tâm sắt đá, chính phủ Minh Trị đã đặt nền móng cho sự phát triển vượt bậc của nền giáo dục Nhật Bản sau này.
Từ câu chuyện lịch sử này, chúng ta rút ra bài học quý báu về tầm quan trọng của giáo dục đối với sự phát triển của một quốc gia. Đồng thời, cũng cần nhìn nhận một cách khách quan, toàn diện về cả thành công và hạn chế của mô hình giáo dục bắt buộc, từ đó đưa ra những giải pháp phù hợp với hoàn cảnh của mỗi quốc gia.
Bạn có muốn tìm hiểu thêm về giáo dục Nhật Bản hiện đại? Hãy khám phá ngay bài viết [Giáo dục Nhật Bản: Từ truyền thống đến hiện đại] trên website “Tài Liệu Giáo Dục”.
Để được tư vấn thêm về các vấn đề giáo dục, quý độc giả vui lòng liên hệ Số Điện Thoại: 0372777779, hoặc đến địa chỉ: 233 Lê Thanh Nghị, Hà Nội. Chúng tôi có đội ngũ chăm sóc khách hàng 24/7.